Theo bài viết của Vũ Khuê – Vneconomy.vn
Với xu thế phát triển kinh tế bền vững và cam kết giảm phát thải theo COP26, việc sửa đổi Luật Điện lực cần tạo ra những cơ chế pháp lý thuận lợi cho việc phát triển các nguồn và lưới điện mới. Điều này không chỉ đảm bảo cung cấp điện đủ cho nhu cầu kinh tế mà còn hướng đến mục tiêu giảm phát thải ròng về 0.
Tuy nhiên, một trong những vấn đề nổi bật hiện nay là quy định pháp lý còn hạn chế, chưa tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của các loại hình năng lượng mới, bao gồm năng lượng tái tạo và hệ thống lưu trữ điện. Điều này đòi hỏi cần có những cải cách kịp thời để tận dụng tiềm năng năng lượng và giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng truyền thống.
Thực Trạng Và Thách Thức Trong Phát Triển Năng Lượng Tái Tạo
Trong những năm gần đây, phát triển nguồn điện, đặc biệt là điện gió và điện mặt trời, tập trung tại khu vực miền Trung và miền Nam đã gây ra hiện tượng quá tải cục bộ tại một số điểm trên lưới truyền tải nội miền. Điều này không chỉ gây khó khăn trong việc cân đối nguồn điện mà còn làm giảm hiệu quả của hệ thống điện quốc gia.
Một vấn đề khác được các chuyên gia và doanh nghiệp đề cập tại hội thảo “Góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi)” là chính sách phát triển năng lượng tái tạo còn nhiều bất cập. Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (Quy hoạch Điện VIII) khó có thể thực hiện hiệu quả do thiếu cơ sở pháp lý và chưa có cơ chế chính sách cụ thể về phát triển điện gió ngoài khơi. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng một hành lang pháp lý vững chắc để khuyến khích đầu tư và phát triển nguồn điện sạch.
Mở Cơ Chế Cho Phát Triển Dự Án Lưu Trữ Điện Năng
Ông Nguyễn Ngọc Cường, Giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Đầu tư EverSolar, nhận định rằng hiện nay có ba nguồn năng lượng mới quan trọng mà Việt Nam có thể khai thác: điện hạt nhân, khí LNG và năng lượng tái tạo. Mặc dù điện khí và LNG chưa phải là lợi thế của Việt Nam, nhưng đây vẫn là nguồn điện quan trọng để cân bằng lưới điện. Do đó, Luật Điện lực cần có các quy định “mở” để tạo điều kiện phát triển điện khí và nhiệt điện sử dụng LNG.
Bên cạnh đó, vai trò của lưu trữ điện năng quy mô lớn cần được quan tâm nhiều hơn. Hiện tại, Luật Điện lực sửa đổi vẫn chưa đề cập đủ đến các giải pháp lưu trữ năng lượng, dù đây là yếu tố then chốt để ổn định tần số lưới điện. Lưu trữ năng lượng có thể dựa trên nhiều hình thức như thủy điện tích năng, pin lithium hay hệ thống lưu trữ sử dụng muối nóng chảy.
Để phát triển bền vững các dự án lưu trữ điện năng, ông Cường cho rằng cần có chính sách rõ ràng, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia nghiên cứu và triển khai các giải pháp lưu trữ, từ quy mô nhỏ đến lớn. Việc này không chỉ giúp giảm gánh nặng cho lưới điện mà còn huy động hiệu quả nguồn lực xã hội cho phát triển năng lượng tái tạo.
Chính Sách Rõ Ràng Cho Điện Mặt Trời Mái Nhà
Đối với điện mặt trời mái nhà, các chuyên gia và doanh nghiệp đồng ý rằng không cần các chính sách ưu đãi, mà chỉ cần loại bỏ các rào cản pháp lý đang cản trở sự phát triển của lĩnh vực này. Hiện nay, điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu vẫn bị coi là “công trình xây dựng”, dẫn đến việc phải tuân thủ nhiều thủ tục phức tạp như thẩm định dự án, kiểm định kết cấu chịu lực, và hoàn thành các quy định xây dựng theo nghị định.
Các thủ tục này chỉ cần thiết đối với những dự án sử dụng vốn ngân sách, trong khi đối với doanh nghiệp tư nhân, các quy định này trở nên không cần thiết và làm phức tạp quá trình triển khai dự án. Do đó, Luật Điện lực sửa đổi cần có các quy định cụ thể để phân loại và đơn giản hóa thủ tục đối với các dự án điện mặt trời mái nhà.
Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ đối với các hệ thống năng lượng tái tạo không nối lưới, bao gồm hỗ trợ về thủ tục xây dựng, quỹ đất, tài chính, và lãi vay. Điện mặt trời mái nhà kết hợp lưu trữ cũng cần được quy định rõ ràng về quyền đấu nối với lưới điện quốc gia khi đáp ứng các điều kiện nhất định.
Đề Xuất Cải Cách Và Chính Sách Hỗ Trợ
Một trong những đề xuất quan trọng tại hội thảo là bổ sung vào Luật Điện lực các chính sách ưu tiên phát triển dự án năng lượng tái tạo tại các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo. Việc này không chỉ giúp phát triển kinh tế địa phương mà còn giảm tải áp lực cho lưới điện ở các khu vực trung tâm.
Bên cạnh đó, cần có cơ chế miễn giảm thủ tục quy hoạch điện cho các dự án đốt rác phát điện, nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết về xử lý môi trường. Đối với các loại hình năng lượng tái tạo quy mô nhỏ, việc áp dụng mức giá cố định có thể là giải pháp hiệu quả để khuyến khích đầu tư.
Cuối cùng, Luật Điện lực cần trao quyền cho các cơ quan chuyên môn trong việc quyết định các cơ chế khuyến khích đối với những dự án tiên phong, thí điểm, nhằm tạo tiền đề cho việc triển khai đầu tư quy mô lớn trong tương lai.
Kết Luận
Việc sửa đổi Luật Điện lực là cơ hội quan trọng để Việt Nam xây dựng hành lang pháp lý vững chắc, khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng mới và năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ giúp đáp ứng nhu cầu điện năng trong bối cảnh kinh tế phát triển mạnh mẽ, mà còn hỗ trợ cam kết của Việt Nam trong việc giảm phát thải, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Luật cần có sự linh hoạt, cập nhật kịp thời với những xu thế mới để tận dụng tối đa tiềm năng năng lượng của đất nước.
4o
